Lange stroken grasland gescheiden door zilveren linten water. Deze schoonheid van het Hollandse laagveenontginningsgebied kennen we eigenlijk pas goed sinds we er op uit vliegen. Dalend naar Schiphol over het Groene Hart bij laagstaande zon is dit landschap op het mooist. Je zou kunnen zeggen dat dit de bakermat is van het burgerlijke Nederland. Weliswaar waren Zuid-Limburg, de duinen, het rivierengebied en de oude zeekleigebieden eerder bewoond, maar toen zo'n duizend jaar geleden de uitgestrekte venen in vrij korte tijd ontgonnen werden, was er een andere maatschappij ontstaan. Hier vestigden zich, bijna planmatig, in grote getalen vrije boeren, waar elders de feodale verhoudingen nog jaren bleven bestaan. Buiten Nederland staan deze rechten voor vrije boeren bekend als Hollands recht. Door woeste grond te ontginnen werd je eigenaar van de grond zonder verplichting tot diensten aan de landheer. In ruil voor bescherming betaalde je wel belasting. Dit model is ten oosten van Nederland vanaf dat moment veel toegepast. Hollanders en Vlamingen waren graag geziene ontginners, maar ook andere vestigden zich onder dit zogenoemde Hollands recht. Op deze website komen de veenontginningen binnen en buiten Nederland aan bod. In Nederland zijn er wandelingen door de Lopikerwaard, door de cope-ontginningen van het Groene Hart rond Kockengen en door het Groningse Duurswold. Buiten Europa bezochten we gebieden tussen Bremen en Hamburg.
Kenmerkende landschapselementen
- Natuurlijke elementen: veenstroom, moerasbos, trilveen
- Waterstaatgeschiedenis: veendijk, zijdwende, achterkade, molens
- Occupatie en ontginning: boerderijlinten, opstrekkende verkaveling
- Delstoffenwinning: legakkers, petgaten en plassen
Nederlandse landschappen
Omvang en diversiteit in Nederland
Buitenlandse landschappen
Ook buiten Nederland komen veenontginngingen op zeespiegelniveau voor in Duitsland, Belgie, Noord Frankrijk en Polen. Samen gaat het om een areaal dat ongeveer gelijk is als het Nederlandse areaal veenontginningen. Het overgrote deel ligt in Duitsland langs de mondingen van de Weser en Elbe.