Dit Achterhoekse landschap heeft twee gezichten. In het noorden zien we een felgroen biljartlaken waar de boer vijf keer per jaar gras maait. Bestemd voor zijn koeien in een stal verderop. Hier komen ze niet meer; dus kon het prikkeldraad ook weg. In het zuiden zien we een half verhard pad met rijtje knotelzen. In het oosten en westen oogt het gras bruingroen. Pal voor ons staat het bordje: ‘Natuurgebied‘.
Ruim 35 jaar geleden kwam ik als jonge fysisch geograaf hier voor het eerst. Ik deed mee aan een multidisciplinair onderzoek naar de landschappelijke gevolgen van ruilverkaveling Zieuwent-Harreveld uit 1960. Anton, de bioloog van het team, was geboren en getogen in het dorp. Zijn jeugdverhalen en de resultaten van ons onderzoek hebben mijn beeld van het zandlandschap behoorlijk duister ingekleurd. Zandruggen en poeltjes bleken vlak geschoven, percelen en beekjes rechtgetrokken. En kilometers bomenrij waren gekapt. Collega Wim noteerde bij een boer: “Boomn hörn tuus in ’t bos”. Maar vooral was er die gigantische hoeveelheid mest, elk jaar weer. Belast met die kennis meed ik voortaan het zand en ging wandelen in de polder. Vandaag ben ik terug met Anton en Wim om te zien hoe het er nu bij staat. Zij zijn eigenlijk nog veel somberder dan ik. Percelen worden met GPS tot op een paar millimeter vlak gestreken. Na de koe verdwijnen nu ook de insecten uit het landschap; en met hen de vogels die ze eten zoals zwaluwen. Het voortdurende gebruik van gewasbeschermingsmiddelen (sic) breekt hen op. Dat verhaal zien we op het noordelijk deel van het fotokwartet.
Het zuidelijk deel laat een ander, hoopvol gezicht zien. Als we het bruingroene grasland in lopen, ontwaren we de witte gloed van parnassia. Nog nooit zag ik er in Nederland zoveel bij elkaar. Anton gaat helemaal uit zijn bol als hij een onooglijk wit plantje ontdekt: “Karweiselie!, die is maar op een paar plekken in Nederland gevonden!”. Onvoorstelbaar, zeker als je bedenkt dat dit perceel tot tien jaar geleden zwaar werd bestront door varkensboer Jan ten Have. We lopen hem tegen het lijf bij de prachtige houten schuur die de plek van zijn varkensstallen heeft ingenomen. Nu een rustpunt voor de wandelaar. “Door allerlei malheur moest ik stoppen met de varkens,” vertelt Jan. Hij heeft het recht om op dit land te boeren verkocht aan de overheid. “Met hun steun is de bodem enkele decimeters afgeschraapt. Die plantjes waar Anton zo gek van is, verschenen van zelf.” Hoe het allemaal kan en of het zo blijft, Anton weet het eigenlijk niet. Dus genieten we er maar van.
Op de foto’s is meer hoopvols te zien. Het pad is een schakel in het kerkenpadennetwerk dat de bewoners van het dorp Zieuwent opnieuw hebben aangelegd en samen onderhouden. Zo kunnen hun kinderen veilig op de fiets naar school. In het noordwesten klimmen dit jaar voor het eerst de metershoge ranken van de hop van Reinier en Riet Hogenelst omhoog. “We proberen de planten zonder landbouwgif te oogsten”, zegt Riet trots. Laten we duimen dat het haar lukt.
Praktische informatie
Het Rustpunt.nl van Jan en Annie ten Have ligt aan Olde Maat 2 7136 JL Zieuwent. Zie ook Facebook
De hopkwekerij Hogenelst Hop ligt aan Wilgendijk 1 Zieuwent, Gelderland. Meer informatie op www.hogenelst.nl
Meer over de kerkenpaden van Ziewent
Voor het plannen een wandelroute naar dit punt (knooppunt U10) en over de Ziewentse kerkenpaden zie knooppuntenrouteplanner Bijvoorbeeld 13 km vanaf station Lievelde langs Erve Kots en natuurgebied Koolmansdijk naar Ziewent. Kies V77 - V12 - V73 - V22 - A37 -A36 - V24 - V13 - U10 -V56. De buurtbus kan je terugbrengen naar het station.
De hopranken van Riet Hogenelst Parnassia
