Na Amsterdam is Groningen is misschien wel de stad met de meeste Amsterdamse School gebouwen van Nederland. We wandelen 11 km langs een twintigtal bakstenen gebouwen die vaak wat abstracter en kubistischer ogen dan die in de hoofdstad.
Verschenen in Wandelmagazine 2016-2 Meer foto's
Het stadscentrum oogt als een geheel door het consequente gebruik van gele straatstenen afgewisseld met stroken blauwgrijze kalksteen. Als wandelaar moet je die stroken die de trottoirs afbakenen, goed in de gaten houden, want de fiets is heer en meester in de gonzende studentenstad. Een straatje voert ons van het neogotische station de compacte binnenstad in. Het oogt nog smaller door een hoge wand van donkerbruine baksteen. De afwisseling smalle stroken baksteen met lange verticale ramen breekt de wand, maar het strakke ritme neemt niet de beklemming weg. Dit gebouw van Gemeentewerken is het boegbeeld van de Amsterdamse School in deze stad. Het ontwerp van Siebe Jan Bouma toont om de hoek een vriendelijker gezicht. De gele baksteen contrasteert met zwarte dakpannen. Vandaag is de knalrode deur gesloten. Doordeweeks kun je misschien een blik werpen op de binnenplaats met fraai beeldhouwwerk. Of het prachtige glas-in-loodraam van het trappenhuis bewonderen.
Arbeidersmagneet
Voor de Amsterdamse School moet je in de rustigere wijken net buiten de binnenstad zijn. Dat Groningen net als Amsterdam rond 1900 als een magneet werkte voor landarbeiders uit het ommeland, zij het op een andere schaal, is een van de redenen dat juist hier de Amsterdamse school bouwmeesters zoveel konden bouwen. De mechanisatie van de akkerbouw dreef landarbeiders naar de strokarton- en aardappelmeelfabrieken in de stad. Ook hier nam het socialistische stadbestuur de sanering van de sloppenwijken na de Eerste Wereldoorlog voortvarend ter hand. De woningblokken in de Oosterpark-, Korreweg- en Oranjebuurt zijn te herkennen aan de eigele kozijnen, een ander kenmerk waarmee de Groningers zich onderscheiden van hun Amsterdamse collega’s die de voorkeur gaven aan wit. Het gebruik van decoratieve elementen is vrij beperkt. In de buurt van het Bernoulliplein, met woningen van de hand van architect J.A. Boer, hebben bewoners zelf wat decoratieve elementen toegevoegd. Tussen nummer 48 en 48 D hangt een knuffeltijger met paarse stippen tegen de rode bakstenen.
Stadsarchitect Siebe Jan Bouma
De kleur geel komt ook terug in de meeste openbare gebouwen die tot de Amsterdamse School gerekend kunnen worden, zij het met enige variatie. Een vast decoratief element zijn de forse schoorsteenpartijen, die zoals bij de Simon van Hasseltschool ogen als een scheepsbrug. Evenals de Gemeentewerken is dit gebouw van de hand van stadsarchitect Siebe Jan Bouma die tussen 1920 en 1942 de scepter zwaaide en verantwoordelijk was voor de stedenbouwkundige opzet van de stedelijke uitleg. Op de route komen we meerdere scholen van zijn hand tegen, die ook goed illustreren welke variatie in bouwstijlen de Amsterdamse School kent. De strakke Siebe Jan Boumaschool, even verder op, staat weer dichter bij het Hilversumse gemeentehuis van Dudok. Zijn laatste grote werk is het ontwerp van de kleinste stad van Nederland, Madurodam. Tijd voor een bezoek aan de stad die ik sinds mijn achtste jaar niet meer heb gezien.
Wandelwijzer
Rondwandeling van 11 km vanaf station Groningen langs de belangrijkste Amsterdamse Schoolgebouwen in de stad. Routetrack op bovenstaande Google Maps kaart of Wikiloc. Routebeschrijving uit 2022 is hieronder te downloaden