Bouwkunst in Baksteen Meerwijk Bergen: Rietgedekte schepen in de storm

Het stormt, de wind giert door de bomen. Een goede dag voor een bezoek aan Bergen. In het Park Meerwijk liggen enkele villa’s in de vorm van schepen: De Ark en de Bark. Ze verroeren zich niet, bakstenen houden ze al honderd jaar op hun plaats.

 Verschenen in Wandelmagazine 2016-2

Meer foto's

Op deze zondagmiddag zwoegen de Bergenaren voor hun plezier tegen de zuidwesterstorm richting buitenplaats ’t Oude Hof en de duinen. Een mooi ommetje vanuit het dorp waar cultuur van de buitenplaats en de duinnatuur elkaar om armen. Wij lopen de andere kant op, met de wind mee naar Park Meerwijk een klein wijkje dat tegenwoordig aan de zuidwestrand van het kunstenaarsdorp ligt.

Aanvankelijk lag het villapark even buiten het dorp aan weerzijde van een duinbeekje. Veel water stroomt er niet meer door, de stenen brug tussen de landhuizen komt een beetje overbodig over. In 1916 gaf een Amsterdamse tegelfabrikant de architect Frits Staal opdracht voor Park Meerwijk. Die koos voor een opzet die het landelijke karakter van de plek benadrukt. Alle villa’s zijn riet gedekt. ontworpen. Verschillende architecten zoals Piet Kramer en C.J. Blaauw maakten een ontwerp in een romantische, expressieve stijl. De vormen van schepen en duinen waren een belangrijke inspiratie voor de prachtige gebouwen van Staal zelf en zijn vrouw Margaret Kropholler. Boven een hoge buxushaag steekt het steven van een bakstenen schip uit. De haag onttrekt de benedenverdieping van deze villa met de toepasselijke naam de Bark aan het oog van de wandelaar. De scheepsvormen van villa de Ark en het bijhorende tuinhuisje liggen in het volle zicht van de wandelaar. Fraaie is het dambord-metselverband van het hoofdgebouw.  De extravagante scheepsplattegrond van villa Beukenhoek, een karveel, is door herbouw na een brand verloren gegaan. Van mevrouw Staal staan nog wel de villa’s Meerlhuis en Meezennest fier overeind; als Siamese tweeling met de ruggen aan elkaar vast. De ranke dubbele schoorstenen reiken als masten omhoog. Vlak na de bouw loofde een recensent van 100 jaar een bijzonder detail: “Wel echt vrouwelijk is de vondst om in de erkervormige uitbouwen der woonkamers voederbakjes voor de vogels te metselen die vanuit de kamers met zaad voorzien kunnen worden.”

Andere details in Meerwijk lijken geïnspireerd door Nederlands Indië, zoals overhellende etages, de batikmotieven en het houtsnijwerk aan de gevels van de drie huizen van C.J. Blaauw: Meerhoek, Beek en Bosch en Boschkant. Bijzonder fraai zijn sommige interieurs, die die gesloten blijven voor de wandelaar.  Zoals de hal van Villa Boschkant met de rode, eigele en appelgroene glas-in-lood ramen en wanden. En niet te vergeten de volledig betegelde entrees van de vogelvilla’s. Dat was de enige voorwaarde die de tegelfabrikant stelde aan zijn architecten: de ruime toepassing van de voorraad uit zijn magazijnen.