Overslaan en naar de inhoud gaan

Objectief Nederland, Wanroij

foto
Objectief Nederland Wanroij 2017 Foto's: Cleo Wächter

Objectief Nederland Wanroij 2017 Foto's: Cleo Wächter

In deze serie over het allerdaagse landschap maken we dit keer een uitstapje naar Objectief Nederland, een typische jaren zeventig fotoproject dat vorig jaar een verassend vervolg kreeg. In 1974 legde de kunstenaar Reinjan Mulder het Nederlandse landschap vast in 52 sets van vier foto’s. Eigenlijk volgens hetzelfde recept als het project www.nlinbeeld.org, waar deze rubriek gewoonlijk uit put, namelijk vier foto’s vanaf een punt uit een vast grid in de vier windrichtingen volgens een voorgeschreven manier van fotografen. Bij NL in Beeld, dat sinds 2011 ruim 12 000 punten heeft weten te fotograferen door zo’n 500 vrijwilligers, levert dat nog heel wat afwijkingen van de methode op. Zo is er variatie in apparatuur, de brandpuntafstand 35 mm wordt nogal eens genegeerd en heel wat punten liggen niet op de voorgeschreven plek. Bijvoorbeeld niet in een weiland, maar op de weg er naast. Dat is in Objectief Nederland allemaal veel strakker uitgevoerd. Een veel beperkter aantal punten zijn door dezelfde fotograaf binnen twee maanden vastgelegd. Alle horizonten strak in het midden van de 6 x 6 foto’s uit dezelfde Rolleiflex camera. Toen ontbraken alle digitale hulpmiddelen die het werk nu versimpelen, dus ging Reinjan met potlood en lineaal aan de slag om de middelpunten van topografische kaarten in te tekenen en vervolgens met de kaart het veld in om het punt te traceren.

Objectief Nederland was in de vergetelheid geraakt toen Reinjan in 2011 zijn fotoset ter archievering aanbiedt aan het Rijksmuseum. In 2016 resulteerde dat in een tentoonstelling en een boek. Een van de bezoekers Berno Strootman, de Rijksadviseurvoor de Fysieke Leefomggeving, begreep hoe uniek dit materiaal was. Ook rook hij de kans om door herfotografie de veranderingen in het Nederlandschap landschap met eenzelfde objectiviteit vast te leggen. Hij gaf de jonge fotografe Cleo Wachter de opdracht Reinjans werk te herhalen. Niet op 6*6 cm zwartwitnegatieven maar digitaal in kleur met beeldverhouding 2:3. De resultaten zijn vastgelegd in een fraaie publicatie. De kern van het boek bestaat uit de 52 dubbele fotokwartetten plus het verhaal van de beide fotografen. Daarnaast zijn er beschouwingen over het fenomeen herfotografie vanuit zowel de wetenschap als de kunst. Tot slot is een essay over landschapsveranderingen door de Rijksadviseur aan de hand van voorbeelden uit de foto’s.

Op de foto’s is te zien dat in de vierendertig jaar na het bezoek van Reinjan aan Wanrooy heel wat bomen zijn omgehakt en  anderen groter gegroeid. Ook zijn er sloten zijn dicht gegooid of verder uitgegraven. Tot slot zijn er grotere stallen bij gekomen. Allemaal het gevolg van de schaalvergroting en industrialisatie van de landbouw. Misschien vind u de veranderingen niet zo spectaculair, maar dat geldt nog veel sterker voor de meeste andere fotosets. Weliswaar zijn naast bovengenoemde veranderingen ook de sporen van de andere belangrijkste ontwikkelingen, zoals verstedelijking,  uitdijende infrastructuur en natuurontwikkeling, op meerdere foto’s terug te vinden. Maar door de bank genomen is het echt zoeken. Misschien speelt de keuze om in zwartwit te fotograferen in winter daarbij ook een rol. Ook het feit dat de visueel meest ingrijpende veranderingen in de landbouw in Nederland reeds voor 1974 hebben plaatsgevonden. Maar vaste lezers van deze rubriek zullen niet verbaasd staan van het gebrek aan spectakel op foto’s die het allerdaagse landschap laten zien.

Boekbespreking in Wandelmagazine 18-4: Reinjan Mulder, Cleo Wächter e.a 2018 Objectief Nederland – Veranderend landschap 1974-2018. nai010 Uitgevers. ISBN 978-94-6208-464-3 € 34,95

Ook: Reinjan Mulder 2016 Objectief Nederland: Een foto-experiment in 1974. Bal & Voss Uitgevers

Paragraaf

Objectief Nederland Wanroij 1974 Foto's: Reinjan Mulder

 

onderwerp