Overslaan en naar de inhoud gaan

Hollandse landschappen in Italië

foto

Italië kent uitgestrekte poldergebieden. Volgens Polderland in Italië, het standaardwerk van Korthals Altes uit 1928, gaat het in totaal om bijna 2 miljoen hectaren. De inpoldering en ontwatering zijn vooral het werk van Romeinen, Venetianen, pausen en het fascistische regime. In de 17de eeuw maakten verschillende Nederlanders plannen voor drooglegging van de Pontijnse moerassen ten zuiden van Rome, maar feitelijke inbreng beperkte zich tot de aanleg van kanalen en dijken in opdracht van paus Clemens XI door Otto Meyer in het eerste decennium van de 18de eeuw. Er was echter zoveel verzet van de vissers en herders dat dit werk geen lang leven was beschoren. 

De Venetianen hebben in de zestiende eeuw een vooraanstaande rol gespeeld in de ontwikkeling van de techniek voor landaanwinning en drooglegging. Ook de familie Este, de heersers van Ferrara draineerde ten zuiden van de Po een groot gebied, de Grande Bonificia Estense of Ferrarese. Ze zijn dus als voorgangers van de 17de eeuwse Nederlanders te beschouwen, geeft professor Salvatore Ciriacono uit Padua ons mee als we hem uithoren over de geschiedenis van polders in Italië. In de Podelta liggen enkele zeer grootschalige polders zoals de Bonifica della Valli del Mezzana. De drooglegging daarvan werd in de fascistische tijd gestart en na de oorlog afgerond.

Het eerste drooggelegde meer ter wereld ligt in Italië. In 52 na Christus liet men onder het oog van keizer Claudius en de Romeinse happy few het hooggelegen Meer van Fucino leeglopen door een tunnel die dwars door de omliggende bergen was gehakt. Deze polder op 669 meter boven de zee werd de graanschuur van Rome.

Pas veel later, in de 17de eeuw, trokken katholieke Nederlanders naar Italië. Achtereenvolgens maakten Nicolaas Cornelis de Wit, Nicolaas van de Pellen en Cornelis Janz. Meijer plannen en onderhandelden over een concessie met verschillende pauzen. Tot uitvoering kwam het niet. Wel heeft Meijer bijgedragen aan de kanalisatie van de Tiber in de Italiaanse hoofdstad. Pas in het eerste decennium van de 18de eeuw gingen onderleiding van een zoon van Cornelis Meyer, Otto, de spade in de grond, maar de plaatselijke bevolking - vissers en herders die bang waren hun broodwinning kwijt te raken - staken alle dijken door. Tegenwoordig is de Hollandse inbreng op het landschap van de Pontijnse moerassen onzichtbaar.

Voor de drooglegging en ontginning van de Pontijnse moerassen zijn vooral paus Pius VI (1775-1800) en het zeer doortastende regime van Mussolini verantwoordelijk. De Paludi Pontino werden omgezet in de Agro Pontino. Tot de 20ste eeuw richten de meeste ontwateringswerken zich op het noordoostelijke deel, Quartaccio, aan de voet van de heuvels van Lepini, tussen Terracina en Torre Tre Ponti. Nu ligt dit deel onder zeeniveau en wordt bemalen. Het noorwestelijk deel van de Agro Pontino, Piscinaria en het Quartaire Duin, zijn pas echt ontgonnen tussen 1928 en 1939. Het verhaal van deze ontginning is te lezen in het adembenemende boek het Mussolinikanaal van Antonio Pennacchi. 

Bekijk foto's van Agro Pontino en Meer van Fucino

Wel vond de Wageningse professor landschaps-architectuur Bijhouwer tot zijn verbazing in 1959 enkele vervallen stolpboerderijen in de omgeving van Venetië, die hij ontzettend vindt lijken op de Westfriese stolpboerderijen. Download hieronder dit artikel.

foto
Image
regio