Bornrif: de ruige kust van Ameland

Op dit fotokwartet 173-609 van nlinbeeld.org zien we overal een uitgestrekte, grijsbruine zandvlakte. Afgezien van de gele strook zand van het strand in het noorden, zorgen alleen vegen en richels van grijsgeel zand voor wat afwisseling in de grauwe vlakte. Twee vissersboten varen in het noorden vlak onder de kust. Een duinenrij, bijna 1 km verderop, vormt de zuidelijke horizon. Aan de voet spiegelt een strook water. Je hoort de branding in de verte, wat gekwetter van een groepje rustende zeemeeuwen en het ruisen van de wind.

Zo eentonig als de foto’s ogen, zo enerverend is de recente geschiedenis van dit brede strand op de noordwest punt van Ameland, dat Bornrif wordt genoemd. Tot voorkort heerste de zee op dit fotopunten kon je er helemaal niet staan . Dat was honderden jaren zo. Waarschijnlijk zal dat niet lang land blijven. Zeestroming, golfslag en de wind zorgen dat hier voortdurend grote hoeveelheden zand aan de wandel zijn, vooral van west naar oost.

De invloed van de wind is af te lezen aan de kleurschakeringen van de zandvlakte. Op plekken waar zand verdwijnt is een harde donkergrijze zandlaag bespikkeld met witte schelpen te zien. De wind blaast het fijne droge zand steeds weg en er komen meer en meer zware schelpen aan het oppervlak te liggen. Die schelpen gaan het wegblazen van het fijne zand tegen. Geomorfologen noemen dit een ‘desert pavement’. De licht gele vlekken zijn plekken waar zand in de vorm van microduintjes ophoopt. Als het hier hard waait vliegt het zand in stralen langs je voeten. Als die richels hoger worden, kunnen er planten zoals tarwebiesgras en helm gaan groeien. Die zorgen voor luwte waardoor het zand zich nog verder kan ophopen.

De effecten van zeestroming en golfslag op het Bornrif zien we niet op de foto’s maar wel als we een reeks van kaarten en luchtfoto’s bekijken. Die zijn beschikbaar op de fraaie website topotijdreis.nl van het Kadaster. Daarop valt te zien hoe Nederland veranderde in de afgelopen 200 jaar. Dat is opgenomen in onderstaand filmpje. Als je inzoomt op het Bornrif zie je dat tussen 1984 en 2005 het strand in korte tijd in noordwestelijke richting aangroeit, hoe dat zand als een soort golf naar het oosten wegstroomt langs het strand en het strand oostelijk van Bornrif verbreed. Vanaf 2012 ontstond er een tweede “zandgolf” die nog steeds hoger wordt. Op de top van die golf zijn de foto’s genomen. De eerste golf is het gevolg van een 55 jarige cyclus van de getijdenstroming in het zeegat tussen Terschelling en Ameland. Hierdoor wisselen de aangroei en afslag van zandplaten en kusten elkaar af. In 1984 kwam een grote zandplaat aan het strand vast te zitten. De tweede golf is het gevolg van zandsuppletie door Rijkswaterstaat. Regelmatig spuit deze rijksdienst miljoenen kubieke meters zeezand in de geul en het strand om te voorkomen dat de getijdenstroom een stuk van de westpunt van Ameland afknaagt. Dit zand verplaatst zich snel langs de kust naar het oosten. Zo besturen de ingenieurs de ongerepte natuur van het Bornrif.

Meer informatie

Voor wie alles wil weten over de vorming van primaire duinen
Meer over dynamisch kustbeheer Ameland
Topotijdreis - kaarten en foto’s waarop je kunt zien hoe Nederland verandert

Wandelaudiotour

Met de app IZI travel kun je een wandel-audiotoer van 14 km lopen vanaf de vuurtoren Bij Hollum. De toer vertelt aan de hand van 15 kijkpunten het verhaal van de ruige kust van noordwest Ameland. Hier om te tour downloaden op jouw smartphone of scan de QR-code