Amsterdam heeft veel kerken. Die staan leeg, horen we u denken. Of ze zijn gesloopt dan wel verbouwd tot appartementen. Toch zijn er veel meer kerkgebouwen waar nog gebeden wordt, dan een verstokte atheïst wil geloven. We gaan op bedevaart van Fatima naar Lourdes en komen langs 27 gebedshuizen in Amsterdamse wijken Westerpark, Bos en Lommer en Slotermeer. Wat een diversiteit in geloofsbeleving en bouwstijlen. Een aanrader voor slow walking op de zondagochtend of de vrijdagmiddag.
Fatima ligt toch in Portugal, hoor ik u zeggen. Ja dat klopt; en Lourdes in de Franse Pyreneëen. Maar het zit zo. De Amsterdamse Onze-Lieve-Vrouwe van Lourdeskerk was gevestigd aan de Jacob Catskade, net buiten de Jordaan. In 1957 verhuisde de pastoor zijn schapen achterna, die licht, lucht en ruimte zochten in de Westelijk Tuinsteden. Lourdes kwam in een gloednieuwe kerk aan de noordkant van de Sloterplas terecht. De kerk aan de Jacob Catskader ging over op de Portugeestalige kerkgemeenschap van Nuestra Senhora de Fatima.
Ruim twintig jaar wonen wij in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt. Regelmatig kwamen we op de Jacob Catskade langs een garagedeur met daarboven de tekst "Igreja Nossa Señora de Fatima". Een Portugese kerk in een oude garage dachten we dan, maar nooit zijn we er binnengestapt om dat te checken. Begin 2020 was een van ons voor een burenklus om de hoek op 3 hoog achter. Daar zag hij uit het raam tot zijn verbazing een echte kerk. Verstopt op het binnenterrein. Zonder toren, dat wel.
De Portugese kerkgemeenschap bleek zich te hebben gevestigd in het verlaten Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskapel. De kapel werd in 1919 ingewijd maar de gemeenschap verhuisde in 1957 naar een nieuw kerkgebouw in de buurt Noorderhof in Slotermeer. Tegenwoordig ligt deze bijzondere kerk naar ontwerp van Granpré Molière in geklemd tussen de retrohuizen van de architect Robert Kriek. Om ons verhaal nog ingewikkelder te maken, is de naam van de Lourdesparochie, als gevolg van een fusie met twee andere katholieke parochies in Slotermeer, veranderd in de Kerk van het Nieuwe Verbond. Meer een naam voor een neo-religie dan voor een Roomse moederkerk. Per 1 januari 2021 wordt een volgende fusie afgerond. Alle katholieke kerken in Nieuw-West komen samen in de Vier Evangelisten Parochie, die opereert vanuit de Pauluskerk in Osdorp. Het kerkgebouw in de Noorderhof gaat dicht of zelfs tegen de grond.
De roerige geschiedenis van de Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskerkgemeenschap in de tweede helft van de 20ste eeuw blijkt voor veel Amsterdamse kerken op te gaan. Door ontkerkelijking liepen Nederlandse gebedshuizen leeg, maar kwamen met de migranten een keur aan nieuwe geloofsgemeenschappen bij die allemaal een gebouw zochten.
In vijf etappes lopen we van Fatima naar Lourdes. En omdat we zo verrast waren, liepen we in een hele wijde bocht door Nieuw-West, de Baarsjes en Jordaan terug (7 etappes)