Overslaan en naar de inhoud gaan

Beschermers Amstelland: de boer, de vogelaar en de verbinder

foto

Wandelmagazine verkent de toekomst van natuur- en cultuurlandschappen in het nieuwste geologische tijdvak: het Antropoceen. Na de dun bevolkte Poolse Oderdelta (WM 18-4) waar het wemelde van de vogels en zoogdieren, wandelen we door een eeuwenoud veenweidelandschap onder de rook van Amsterdam: Amstelland. Daar ploetert de boer voort en zoekt de stedeling rust en ruimte om te wonen en verpozen. Op pad met de Stichting Beschermers Amstelland langs lommerrijke landgoederen, razende snelwegen en over een heuse weidevogelboulevard. Ze willen de stedelingen meer betrekken bij behoud en ontwikkeling van al dit moois.

Gepubliceerd in Wandelmagazine 19-1                Meer foto's

“Wij zijn ons huis ontvlucht voor onze luidruchtige pubers en hun vrienden”, lacht de vrouw. Samen met haar man zit ze op een bankje in de laagstaande zon te staren. “Hier is het heerlijk rustig.” Aan de westelijke hemel glijdt in de verte een vliegtuig geluidloos naar Schiphol. Het sappige gras van de Bovenkerkerpolder is ook een landingsbaan, maar dan voor een groep grauwe ganzen.

Op deze doordeweekse voorjaarsdag is het eigenlijk best druk op het fietspad dat vanaf Amstelveen-Zuid strak door de weilanden van de Bovenkerkerpolder naar Uithoorn loopt. De meesten zitten op de fiets; scholieren op weg naar huis en natuurlijk de mannen in lycra op de racefiets. “Wij noemen dit de weidevogelboulevard”, zegt Hans Buijze trots. Hans is secretaris van de Stichting Beschermers Amstelland, een organisatie die in 2005 is opgericht door een groep burgers die zich zorgen maakte over de teloorgang van natuur en landschap onder de rook van de hoofdstad. Hans is vooral gemotiveerd door het verlies van de natuur. “Ik ben opgegroeid in een Zeeuws dorpje waar ik met eigen ogen zag wat het gebruik van DDT door de boeren teweeg bracht. Van de ene op de andere dag was de hele sloot dood.” Hij woont nu om de hoek, aan de rand van Amstelveen, en komt hier graag om naar vogels te kijken. “In een goed jaar kunnen hier wel 150 gruttopaartjes broeden”, gaat Hans enthousiast verder. Dat blijkt allemaal niet vanzelf te gaan, de natuur heeft hier heel wat helpende handjes nodig.

Weidevogelboerderij

“Welkom op onze weidevogelboerderij” staat er met grote letters op een informatiepaneel naast de bescheiden boerderij van Greet en Kees Lambalk. We komen Kees tegen als we de stal in lopen. Zijn roodzwarte overall is niet meer zo schoon als vanochtend. Zestig koeien tellen we er. “Ja, bij ons blijven ze binnen, da’s goed voor de weidevogels …. en goed voor mij”, grinnikt Kees. “Ik heb zoveel koeien dat ze in de kortste keren al het gras opeten en dan hebben de grutto’s onvoldoende dekking.” Hij is de enige boer in de polder die zijn koeien op stal houdt. Toch doet Kees al twintig jaar vol passie aan agrarisch natuurbeheer om zijn weidevogels te behouden. Hij was een van de eersten, nu doen bijna alle boeren in zijn polder mee. “Verderop heb je misschien dat mobiele gemaaltje op zonne-energie gezien. Die gebruik ik om zomers water in mijn sloten te pompen, niet er uit.” Het hoge waterpeil in de sloten is een van de zaken die er voor zorgt dat zijn grutto’s blijven komen. “Ook maaien we pas als de eieren zijn uitgebroed. Daarvoor krijgen we een vergoeding van de overheid. Het is niet veel, maar het helpt.” Minder vee houden zodat de koeien naar buiten kunnen zonder de grutto’s dwars te zitten is op dit moment geen optie voor hem. Dan komt er niet genoeg brood op de plank. Daarvoor zijn ruimere vergoedingen voor natuurbeheer van de overheid of een hogere prijs voor de melk nodig. “Daar werken we aan”, vertelt Renske Peters, de voorzitter van de Stichting Beschermers, vol overtuiging. “We ondersteunen samen met overheden en organisaties van boeren en natuurbeschermers de ontwikkeling van streekproducten uit Amstelland.” Boeren zoals Kees vangen dan meer centjes voor hun melk dan bij het grote Campina. Er is al een kaasje te koop: Rondje Ronde Hoep van Amstellandse melk. In 2019 verwachten ze dat de eerste melk van coöperatie Amstelgoed Natuur Zuivel in de winkel staat afkomstig uit een nieuw melkfabriekje in Ouderkerk aan de Amstel.

De lijst van namen van betrokkenen die ik in korte tijd voorgeschoteld krijg, is lang: Agrarische Natuurvereniging de Amstel, DAN, gebiedscoördinator Amstelland, de Vogelbescherming, weidevogelgroep Amstelveen, Metropoolregio Amsterdam, etc etc, het duizelt mij. Allemaal dragen ze een steentje bij. Kees heeft het er druk mee. “Toch is het mijn verzekering. Zolang de grutto’s op mijn land zitten, wordt er niet zo maar gebouwd. Je moet je goed realiseren wat boeren dicht bij de stad betekent.” Dertig jaar geleden leek het er op dat zijn weilanden onder de zoveelste wijk van Amstelveen zouden verdwijnen. Hij kreeg zeer verleidelijke aanbiedingen van een projectontwikkelaar. Door verzet van stadsbewoners zijn die bouwplannen toen niet door gegaan en bleven de speculanten met dure grond zitten. “Ik heb later mijn grond die ik voor veel geld aan hen verkocht had, terug kunnen kopen. Voor een veel lagere prijs natuurlijk.” grijnst hij handenwrijvend. Nog steeds is een aanzienlijk deel van de polder in bezit van projectontwikkelaars die hun verlies niet willen nemen. En nu na de crisis de vraag naar woningen weer razendsnel toeneemt, worden er weer proefballontjes opgelaten om de polder toch maar vol te bouwen.

Groene vinger

Renske heeft dit spel van de stadsontwikkeling van dichtbij meegemaakt in haar vorige leven als ambtenaar bij de gemeente Amsterdam en ministeries in Den Haag. Ze weet dondersgoed hoe de hazen lopen. ’s Ochtends ben ik met haar vanaf de Zuidas het groen van Amstelland ingelopen. Je bent zo tussen de stenen uit. Het groen langs de Amstel priemt als een vinger de bebouwing van de hoofdstad in. Alleen het geraas van verkeer op de Ring van Amsterdam maakt duidelijk dat rust hier een relatief begrip is. “Deze groene vingertop staat onder grote druk. Zo zijn er plannen om die volkstuinen daar vol te bouwen. Daar kon je op wachten, ze liggen vlakbij het Amstelstation en de A2. Dus wij zijn paraat.” Maar er zijn ook meer sluipende ontwikkelingen waarop de Beschermers proberen in te spelen voordat alles in kannen en kruiken is. Zo wilde de gemeente bij het prachtige buiten ‘Amstelrust’ een nieuwe fietsbrug aanleggen, zo’n vijfhonderd meter van het roezemoezende snelwegviaduct. “Het was verleidelijk. Het zou een fraaie brug worden, alleen voor fietsers. Toch hebben wij het weten tegen gehouden zodra we er lucht van kregen, want zo knabbelt de stad weer wat van die kostbare vinger af.

Samen gluren we door de eeuwig groene haag naar een riante witte villa aan de Amstel. Op een paal staat een bewakingscamera. Geen mens te bekennen, ook niet in het zwembad en de doorzon-fitnesszaal. Vanaf de hometrainer kijk je zo heerlijk de polder in. “Hier wil ik binnenkort eens op bezoek voor een kennismakingsgesprek”, zegt Renske vastberaden. “De laatste jaren zijn hier heel wat nieuwe landgoederen verschenen; eigenlijk net als in de Gouden Eeuw toen de happy few hier frisse lucht en rust zochten.” Van de zestig buitens uit die tijd zijn er maar drie behouden gebleven: Amstelrust, Wester-Amstel en Oostermeer. Door hun goede contacten weten de Beschermers de eigenaren over te halen om hun lommerrijke tuinen tijdens de jaarlijkse Amstellanddag voor publiek open te stellen. “Het zou mooi zijn als dat ook lukt met de nieuwe buitenplaatseigenaren.” Even verderop heeft een hoge baas van een multinational een oude buiten, dat in 1784 is afgebroken, herbouwd. “De afgelopen twee jaar is dat nog niet gelukt hem over te halen. Nu heeft hij advies gevraagd van zijn communicatiemedewerker. We wachten af”, zucht ze gelaten.

Steuntje in de rug

In wijde bochten wandelen we verder over het jaagpad langs de Amstel richting Ouderkerk. De rivier is hier breed. De molen bij het Kalfje trekt busladingen vol toeristen die willen zien waar Rembrandt vierhonderd jaar geleden Amstelland op zijn etsen vast legde. Door het ontluikende voorjaarsgroen schermt de grote vliegende schotel van de Johan Cruijff Arena. In het opschietende gras aan de andere oever liggen jongeren te zonnebaden en te flikvlooien. De lange hete zomer is al begonnen. Regelmatig komt er een motorsloep met chillende stedelingen of een roeiboot met zwetende mannenlijven voorbij. “Kijk deze mensen willen wij actiever betrekken bij Amstelland. We hebben al ruim 1200 donateurs en onze jaarlijkse Amstellanddag wordt druk bezocht. Je kunt dan niet alleen landgoederen en boerderijen op, maar ook heerlijke streekproducten proeven.” Het aantal donateurs mag best wel omhoog. Dan kunnen de Beschermers het beleid van overheden nog sterker beïnvloeden en stimuleren dat boeren duurzamer gaan ondernemen. Het is mij duidelijk geworden dat het prachtige groen van Amstelland niet zonder dat steuntje in de rug kan. Als ik na een heerlijke dag stappen thuiskom, meld ik me aan als donateur. Om dit hartverwarmende bondje tussen boeren en burgers te ondersteunen.

Wandelwijzer

Amstelland is een veenweidegebied ingeklemd tussen de bebouwing van Amsterdam, Amstelveen, Uithoorn en Abcoude. Het gebied is uitstekend bereikbaar met een dicht openbaar vervoernetwerk. Bezoekers van buiten de regio kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van de stations Amsterdam-Amstel of Abcoude.

Wandeltips

Meer weten?

Alles over Beschermers Amstelland via www.beschermersamstelland.nl Ook voor aanmelding als Beschermer.

De Amstellanddag 2020 is afgelast ivm Corona.

Meer over de weidevogelboulevard hier

De buitenplaats Wester-Amstel is open voor publiek www.wester-amstel.nl